Ҳомиладорлик – бу аёл ҳаётидаги бола кутиш қувончига тўла, лекин айни пайтда бир қатор жисмоний ўзгаришлар ва юзага келиши мумкин бўлган асоратлар билан боғлиқ ўзига хос давр. Баъзи маълумотларга кўра, флебологлар ва қон томир жарроҳлар беморларининг 70-90% и вена касаллигининг биринчи аломатларини ҳомиладорлик билан боғлашади[1]. Нима учун варикоз ҳомиладорлик пайтида ривожланишини, уни қандай олдини олиш мумкинлигини ва агар у аллақачон пайдо бўлган бўлса нима қилиш кераклигини кўриб чиқайлик.
Ҳомиладорликда варикоз ривожланишининг сабаблари
Ҳомиладорлик даврида венанинг варикоз кенгайишининг асосий сабаби организмдаги қон ҳажмининг ошиши ҳисобланади. Бу ҳомилани зарур озиқ моддалар ва кислород билан таъминлаш учун керак, аммо ортиқча қон томирлар деворларига қўшимча босим ўтказади. Бундан ташқари, ўсаётган бачадон тос бўшлиғи томирларига босим ўтказа бошлайди, бу эса қоннинг оёқлардан оқишини қийинлаштиради, бу унинг турғунлигига ва томирларнинг чўзилишига олиб келади.
Варикознинг ривожланишида гормонал ўзгаришлар ҳам муҳим рол ўйнайди. Ҳомиладорлик пайтида прогестерон даражаси сезиларли даражада ошади, бу эса томирлар деворларининг бўшашишига олиб келади. Томирлар камроқ эластик бўлади ва кўпай қон ҳажми босими остида чўзилишга мойил бўлади.
Қўшимча вазн ва жисмоний фаолликнинг пасайиши веналарга юкни оширади ва қон айланишининг ёмонлашишига олиб келади.
Варикознинг аломатлари ва белгилари
Симптомы варикозного расширения вен могут варьироваться от легких до достаточно выраженных. На ранних стадиях варикоз может проявляться чувством тяжести в ногах, особенно к концу дня, отеками и незначительными болями. На более поздних стадиях появляются видимые изменения – вены становятся выпуклыми, извилистыми и заметными под кожей. Иногда могут возникать зуд и пигментация кожи вокруг варикозных вен.
Профилактика усуллари
Ушбу муҳим даврга олдиндан тайёргарлик кўриш ва ҳатто ҳомиладорликдан олдин, варикознинг дастлабки белгиларида мутахассис билан маслаҳатлашиш яхшироқдир.
Кўпинча венотониклар орасида вена касалликларида мутахассислар Детралексни танлайдилар [2].
Ўзига хос ишлаб чиқариш технологияси, микронизация ва мураккаб таркиби туфайли Детралех капилляр ўтказувчанликни пасайтиради ва веналар тонусини оширади. Клиник тадқиқотлар Детралексни қабул қилган беморларда оғриқ ва шиш сезиларли даражада камайганлигини кўрсатди [3].
Ҳомиладорлик пайтида варикоздан бутунлай қутилиш қийин бўлса-да, унинг ривожланиш хавфини камайтиришга ёрдам берадиган чоралар мавжуд. Биринчидан, вазнни кузатиш керак, чунки ортиқча вазн веналарга қўшимча босим ўтказади. Бунга юриш, сузиш ва қийин бўлмаган жисмоний машқлар ёрдам беради.
Иккинчидан, узоқ вақт давомида бир хил ҳолатда қолмаслик тавсия этилади. Ўтирганда, қон оқимини яхшилаш учун оёқларингизни катта бўлмаган баландликка кўтариш фойдалидир.
Компрессион ички кийим кийиш ҳам самарали профилактика чораси ҳисобланади. Компрессион пайпоқлари ёки гольфилари веналарни қўллаб-қувватлайди ва уларнинг ҳаддан ташқари чўзилишига йўл қўймайди.
Ҳомиладорлик пайтида варикозни даволаш
Агар варикоз аллақачон пайдо бўлган бўлса, оптимал даволаш тактикасини танлаш учун шифокор билан маслаҳатлашиш муҳимдир. Кўпгина ҳолларда ҳомиладорлик пайтида варикозни даволаш консерватив усулларгача қисқартирилади. Компрессион ички кийим симптомларни камайтириш ва касаллик ривожланишининг олдини олишда муҳим роль ўйнашда давом этмоқда.
Шунингдек, шифокор қон айланишини яхшилаш ва веналарга босимни камайтириш учун махсус машқларни тавсия қилиши мумкин. Масалан, ётган ҳолатда оёқларни кўтариш машқлари, оёқ юзининг айланма ҳаракатлари ва енгил массаж қон оқимини яхшилашга ёрдам беради.
Варикознинг жиддий кўринишларида дори-дармонлар билан даволаш талаб қилиниши мумкин. Бироқ, дори-дармонларни танлаш ҳомиладор аёл ва ҳомила учун хавфсизлигини ҳисобга олган ҳолда фақат шифокор томонидан амалга оширилиши керак.
Туғруқдан кейин
Кўпгина ҳолларда ҳомиладорлик пайтида юзага келадиган варикоз туғруқдан кейин гормонлар даражаси нормал ҳолатга келганда ва томирларга босим пасайганда аста-секин йўқолади. Бироқ, баъзи аёлларда қўшимча кузатувни ва, эҳтимол, даволашни талаб қилувчи кўринадиган вена ўзгаришлари қолиши мумкин.
Агар туғруқдан кейин варикоз безовта қилишни давом эттирса, шифокор склеротерапия, лазер терапияси ёки жарроҳлик каби турли хил даволаш усулларини таклиф қилиши мумкин. Ушбу процедуралар шикастланган веналарни йўқ қилишга ва нормал қон айланишини тиклашга қаратилган.
Мутахассислар варикозни даволашни кечиктирмасликни ва касалликнинг дастлабки белгиларида чора кўришни бошлашни тавсия қилади. Ташхислашни ўтказадиган ва керакли ҳаракатларни тавсия қиладиган шифокорга мурожаат қилиш муҳимдир.
- 1. Новиков Б.Н. Варикозная болезнь нижних конечностей и беременность. Русский медицинский журнал. № 1, том 19. 2011
- 2. Хирургический монитор: среди флеботропных препаратов (венотоников). Весна, 2017
- 3. Инструкция лекарственного препарата Детралекс
