Кичик чаноқ веналарининг варикоз касаллиги

Кичик чаноқ веналарининг варикоз касаллиги (КCҲВВ)- кичик чаноқ соҳасидаги веналарнинг кенгайиши билан тавсифланадиган ва шу соҳада қон димланишига олиб келадиган сурункали касалликдир. Бу ҳолат кўпинча аёлларда чаноқ соҳасида сурункали оғриқлар пайдо бўлишига сабаб бўлади ва ҳаёт сифатини сезиларли даражада пасайтириши мумкин. Ушбу касаллик репродуктив ёшдаги аёлларнинг 6-15 фоизида учрайди [6]. Кенг тарқалганлигига қарамай, кичик чаноқ веналарининг варикоз касаллиги кўпинча йетарлича аниқланмаган ҳолат бўлиб қолмоқда [1].

Сабаблари

Кичик чаноқ веналарининг варикоз касаллиги ривожланишига олиб келадиган бир неча асосий омиллар мавжуд:

• Гормонал ўзгаришлар - естроген ва прогестероннинг юқори даражаси вена деворларини бўшаштиради, уларнинг еластиклигини пасайтиради [4]
• Ҳомиладорлик ва туғруқ - қон ҳажмининг кўпайиши ҳамда бачадоннинг веналарга босим ўтказиши варикоз касаллигининг ривожланишига сабаб бўлади [1]
• Генетик мойиллик - вена деворлари ва клапанларининг заифлиги наслдан-наслга ўтиши мумкин бўлган ҳолат ҳисобланади [2]
• Кам ҳаракатли ҳаёт тарзи - веноз оқими ёмонлашишига олиб келади [4]
• Кичик чаноқ аъзоларининг сурункали яллиғланишлари - ендометриоз ёки аднексит каби касалликлар, веналарнинг кенгайишига сабаб бўлиши мумкин [3]
• Веналар девори тузилишининг туғма аномалиялари - қон томир деворлари таранглиги заифлашишига олиб келиши мумкин.
• Қорин бўшлиғидаги босимни оширувчи омиллар - қабзият, йўтал ва оғир юклар кўтариш [3]

Белгилари 

Дастлабки босқичларда касаллик белгиларсиз кечиши мумкин. Кичик чаноқ веналарининг варикоз касаллигининг асосий кўринишлари қуйидагилардан иборат:

• қориннинг пастки қисмида, белда ва сонларда тортувчи оғриқлар;
• ҳайз бошланишидан олдин аҳволнинг ёмонлашуви;
• кўп миқдордаги ҳайз ажратмалари;
• жинсий алоқа пайтида ноқулайлик ва оғриқ ҳисси;
• чаноқ соҳасида оғирлик ва кенгайиш ҳисси; 
• қориннинг пастки қисми, қин ва орқа чиқарув йўли соҳасида тўсатдан пайдо бўладиган ўткир оғриқлар;
• тез-тез сийишга қисташлар;
• сон ва думбаларда қон томир тўрлари ва кенгайган веналарнинг пайдо бўлиши.

Диагностика

Кичик чаноқ веналарининг варикоз касаллиги диагностикаси шифокор кўригини ва қуйидаги инструментал текширувларни ўз ичига олади:

• Кичик чаноқ томирларининг ултратовуш текшируви;
• допплерография;
• компьютерная томография с контрастным усилением;
• флебография.

Даволаш

Даволаш касалликнинг босқичига қараб индивидуал равишда танланади:

Консерватив даволаш

• Венотониклар - вена деворларини мустаҳкамловчи ва қон айланишини яхшиловчи дори воситалари [4] 
• Яллиғланишга қарши воситалар - оғриқ синдромини камайтиришга ёрдам беради [3]
• Гормонал терапия - гормонал фонни нормаллаштиради [2]
• Жисмоний фаоллик - "велосипед," "қайчи" машқлари.

Жарроҳлик йўли билан даволаш

• Веналарни емболизация қилиш - зарарланган қон томирларни блокировка қилишга мўлжалланган кам инвазив муолажадир.
• Склеротерапия - шикастланган веналарни ёпиштирувчи моддани юбориш усули.
• Жарроҳлик аралашуви - оғир ҳолатларда қўлланилади.

Даволанмаган тақдирда, кичик чаноқ веналарининг варикоз касаллиги тромбоз ва веналардаги яллиғланиш жараёнларининг ривожланиши, шунингдек, кичик чаноқ аъзолари фаолиятининг бузилиши каби жиддий оқибатларга олиб келиши мумкин.

Касалликнинг олдини олиш

Кичик чаноқ веналарининг варикоз касаллиги ривожланиши хавфини камайтириш учун қуйидагилар тавсия етилади:

• Тана вазнини назорат қилиш, семириб кетишдан сақланиш.
• Фаол турмуш тарзини олиб бориш, ДЖТ, сайр қилиш.
• Узоқ вақт тик ҳолатда турмаслик.
• Чаноқ соҳасини сиқмайдиган қулай кийим кийиш.
• Мунтазам равишда шифокор кўригидан ўтиб туриш.
• Варикоз касаллигига мойиллик бўлганда компрессион кийимлардан фойдаланиш.
• Гормонал фонни назорат қилиш ва гинекологик касалликларни ўз вақтида даволаш.

Хулоса

Кичик чаноқ веналари варикоз кенгайиши жиддий касаллик бўлиб, ўз вақтида ташхис қўйиш ва даволашни талаб қилади. Юқорида санаб ўтилган аломатлар аниқланганда асоратларнинг олдини олиш учун аёл гинекологга мурожаат қилиши ва текширувдан ўтиши керак. Ташхисни аниқлаштириш учун бемор тор соҳа мутахассиси - флебологга юборилади. Профилактика чораларига риоя қилиш касаллик ривожланиши ва унинг асоратлари хавфини камайтиришга ёрдам беради.

Ушбу маълумотлар мутахассис маслаҳати ўрнини босмайди.

1. Meissner, M. H., & Gloviczki, P. (2005). «Pelvic congestion syndrome: A review.» Journal of Vascular Surgery.
2. Phillips, D., & Deipolyi, A. R. (2014). «Pelvic congestion syndrome: Etiology and management.» Journal of Vascular and Interventional Radiology.
3. Beard, R. W., & Kennedy, R. G. (1991). «Chronic pelvic pain: A review.» British Journal of Obstetrics and Gynaecology.
4. Gavrilov, S. G. (2018). «Venous pathology in women with chronic pelvic pain.» Phlebology.
5. Ignacio, E. A., & Dua, R. (2008). «Pelvic congestion syndrome: Diagnosis and treatment.» Seminars in Interventional Radiology.
6. Kies DD, Kim HS. Pelvic congestion syndrome: a review of current diagnostic and minimally invasive treatment modalities. Phlebology. 2012 Mar;27 Suppl 1:52-7. doi: 10.1258/phleb.2012.012s27. PMID: 22312068